Szkoła lwowsko-warszawska. Przedstawiciele

Szkoła lwowsko-warszawska to polska filozoficzna szkoła naukowa. Zapoczątkowana we Lwowie pod koniec XIX wieku przez Kazimierza Twardowskiego. Później rozwijana przez jego uczniów również w Warszawie. Okres działalności szkoły lwowsko-warszawskiej datuje się od 1866 do 1938 roku. Jej przedstawiciele charakteryzowali się podejściem antykantowskim oraz neutralnością światopoglądową.

Główne założenie, to kontynuacja tradycji nakładania rygoru naukowości na filozofię. Według Leszka Kołakowskiego, szkoła lwowsko-warszawska stanowiłą odłam neopozytywizmu. Miała wpływ na rozwój socjologii.

W tym artykule, wymienieni zostaną główni przedstawiciele szkoły lwowsko-warszawskiej.

Spis treści

Kazimierz Twardowski

Kazimierz Twardowski, (1866-1938), we Lwowie od ’95, organizator polskiej f., uczeń Brentana (treści poznawcze), od Husserla krytyka psychologiczna; rozróżnienia – akt, treść, przedmiot; czynności, wytwory; krytyka relatywizmu; zwolennik f. jasnej (przeciw Ingardenowi); krytyk symbolomanii; potrzeba etyki naukowej; racjonalizm (rzecz uzasadnienia);

Główne dzieła:

O jasnym i niejasnym stylu filozoficznym
Symbolomania i pragmatofobia
O tak zwanych prawdach względnych
Pesymizm i optymizm

Jan Łukasiewicz

Jan Łukasiewicz żył w latach 1878-1956. Był rektorem rektor Uniwersytetu Warszawskiego i ministrem w rządzie Konstantego Paderewskiego. Wyemigrował do Irlandii.

Łukasiewicz bronił ontologii rzeczy i protestował przeciw redukcji ontologii do teorii poznania. Występował również przeciwko psychologizacji logiki. Rozwijał logiki wielowartościowe i był zwolennikiem filozofii naukowej. Jako jeden z pierwszych wykładał logikę matematyczną. Uznawał, że sprzeczność ma sens etyczny.

Główne dzieło: Rozprawa o zasadzie sprzeczności u Arystotelesa

Stanisław Leśniewski

Stanisław Leśniewski, (1886-1939); mereologia; logika najogólniejszym narzędziem obrazowania rzeczywistości; wywarł duży wpływ na Szkołę Warszawską

Władysław Witwicki

Władysław Witwicki żył w latach 1878-1948. Psycholog, teoretyk sztuki, artysta, tłumacz Platona. Zajmował się etyką. Był przeciwnikiem aprioryzmu, postulował wyjście od analizy pragnień. Za ważne uznawał sumienie i wolę.

Witwicki był zwolennikiem życia aktywnego. Propagował tworzenie siebie przez czyn, twierdząc, że unikanie czynu to akceptacja zła.

Był twórcą teorii kratyzmu: zmiany stanów emocjonalnych jednostki wynikają z dążenia do poczucia mocy.

Badał wiarę oświeconych.

Prace:

Zarys psychologii (1928)
Wiadomości o stylach (1934)
Platon jako pedagog (1947)
Pogadanki obyczajowe (1957)
Przechadzki ateńskie (cykl pogadanek radiowych opublikowanych z rysunkami autora).

Tadeusz Kotarbiński

Tadeusz Kotarbiński żył w latach 1886-1981. Związany z Uniwersytetem Warszawskim, po wojnie osiadł w Łodzi. Był prezesem PAN i przewodniczącym PTF (1948-79; po nim Klemens Szaniawski).

Doktoryzował się u Twardowskiego pracą Utylitaryzm w etyce Milla i Spencera, w której wyrażał krytyczny stosunek względem Utylitaryzmu. profesor UW; habilitacja Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk; etyka niezależna; Traktat o dobrej robocie – prakseologia; agnostyk, materialista, co umacniało jego pozycję u komunistycznych władz; poczucie wolności rozumiane po Millowsku; reizm materialistyczny, nominalizm; epistemologia – realizm radykalny, intuicjonizm; zwolennik etyki autonomicznej (ważny głos własnego sumienia), etyka spolegliwego opiekuna (człowiek, na którego można liczyć), realizm praktyczny (naszym pierwszym obowiązkiem zapobieganie złu, nim zaczniemy się doskonalić zobaczmy, co możemy zrobić dla innych – krytykuje Elzenberg); pisze bardzo prosto; Medytacje o życiu godziwym

Tadeusz Czeżowski

Tadeusz Czeżowski (1889-1981), agnostyk ale szanowany na KULu; organizował f. w Toruniu, do wojny w Wilnie; wydawał RF odgraniczyć religię od nauki; habilitacja Zmienne i funkcje; logiczna teoria nauki – każda nauka to empiryczna interpretacja jakiegoś systemu logicznego; zainteresowania też metafizyką (indukcyjna, dedukcyjna, aksjomatyczna); etyka niezależna, empiryczna; Logika (1949), Odczyty filozoficzne (1958), Filozofia na rozdrożu (1966), Pisma z etyki i teorii wartości (1989); Nauka w ujęciu racjonalizmu i empiryzmu, Metafizyka a nauka, Nauki humanistyczne

Kazimierz Ajdukiewicz

Kazimierz Ajdukiewicz żył w latach 1890-1963), prywatnie zięć Twardowskiego. Współpracował z Kołem Wiedeńskim. Główne tezy:

poznanie jest uwarunkowane językiem
konwencjonalizm, ku empiryzmowi – tezy logiczne to nie zdania aprioryczne ale hipotezy
odrzucenie podziału na zdania analityczne i syntetyczne
antyirracjonalizm (racjonalizm + intersubiektywizm + empiryzm)
zasada równej miary – każdemu to samo za to samo

Główne teksty: Zagadnienia i kierunki filozofii, Język i poznanie, Epistemologia i semiotyka, Logika pragmatyczna

Władysław Tatarkiewicz

Władysław Tatarkiewicz żył w latach 1886-1980. Wykładał w Wilnie, Poznaniu, Warszawie, ale też w USA i Brazylii. Sam nie uznawał się za ucznia Szkoły lwowsko-warszawskiej.

W pracy O bezwzględności Dobra dokonał analizy zdań wartościujących. Była to krytyka relatywizmu i subiektywizmu. Uznawał, że reguły postępowania są względne, ale wartości zawsze bezwzględne.

Tatarkiewicz to historyk sztuki – opracował teorię przeżycia estetycznego. W jego ocenie, sztuka to zarazem naśladowanie, jak i tworzenie. To konstruowanie form.

Był rozkochany w poezji. Twierdził, że nie jest filozofem lecz kolekcjonerem myśli, które następnie porządkuje. Analityk (historyczno-semantyczna analiza pojęć, głównie aksjologicznych) i postpozytywista (naukowość, doświadczenie, logika).

Jako pierwszy, bo już w 1913, pisał w Polsce o fenomenologii.